Εμβόλιο COVID19 και Εγκυμοσύνη

Οι νέες οδηγίες της Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας προτείνουν το εμβόλιο σε όλες τις έγκυες ανεξαρτήτου τριμήνου. Σε αυτό συνέβαλλαν και 4 περιστατικά πλακουντίτιδας (δηλ. φλεγμονή του πλακούντα), που αναφέρθηκαν στη χώρα μας.

“Πλακουντίτιδα COVID-19” είναι μια σοβαρή βλάβη του πλακούντα που μπορεί σπάνια να προκαλέσει ο κορωνοϊός, σύμφωνα με περιστατικά ενδομήτριου εμβρυϊκού θανάτου που διαπιστώθηκαν στην Ιρλανδία αλλά και σε 4 παρόμοια περιστατικά σε διαφορετικές πόλεις της χώρας μας.

Στη χώρα μας, τα τρία περιστατικά παρουσιάστηκαν μέσα στους τελευταίους 3 μήνες, στις οποίες το έμβρυο διαγνώσθηκε νεκρό μέσα στη μήτρα 1 έως 2 εβδομάδες μετά τη διαπίστωση λοίμωξης της εγκύου με COVID-19. Παρόμοια περίπτωση εμβρυϊκού θανάτου με αντίστοιχη βλάβη του πλακούντα είχε καταγραφεί τον Δεκέμβριο 2020 στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Η συγκεκριμένη διάγνωση έχει διαπιστωθεί σε 4 από τα 150 συνολικά δείγματα από πλακούντες κυήσεων με COVID-19 λοίμωξη της μητέρας.

Όταν η έγκυος έχει λοίμωξη από COVID-19…

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων λοίμωξης COVID-19 στο τρίτο τρίμηνο της κύησης, η εξέταση του πλακούντα στο μικροσκόπιο δείχνει (1) ήπιου ή μέτριου βαθμού ιστολογικές αλλοιώσεις, (2) ήπια ή μέτρια μητρική φλεγμονή μέσα στους χώρους κυκλοφορίας του μητρικού αίματος και (3) ήπια ή μέτρια μητρική φλεγμονή μέσα στους χώρους κυκλοφορίας του μητρικού αίματος.

Τα ευρήματα αυτά δεν είναι ειδικά μόνο για τον κορονοϊό, καθώς παρατηρούνται και σε πολλές άλλες περιπτώσεις παθολογίας της κύησης π.χ. προεκλαμψία, κεντρική αποκόλληση πλακούντα, κ.α.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες τις παραπάνω συνήθεις περιπτώσεις, ανεξάρτητα από το είδος της ιστολογικής βλάβης του πλακούντα, τα νεογνά είχαν πολύ καλή εξέλιξη.

Τι είναι η “πλακουντίτιδα COVID-19”;

Ο πλακούντας σε κάθε κύηση εξασφαλίζει την εμβρυομητρική ανταλλαγή δηλ. την ανταλλαγή οξυγόνου και ουσιών ανάμεσα στο μητρικό και το εμβρυϊκό αίμα, μέσω της αγγειακής κυκλοφορίας του πλακούντα.

Στην «πλακουντίτιδα COVID-19» ο μεσολάχνιος χώρος του πλακούντα, δηλαδή ο χώρος όπου κυκλοφορεί ανεμπόδιστα το μητρικό αίμα, αποφράσσεται από τη μαζική εναπόθεση ινιδοειδούς υλικού, ενώ μέσα στον μεσολάχνιο χώρο συρρέουν επίσης άφθονα μητρικά φλεγμονώδη κύτταρα.
Έτσι, η  «πλακουντίτιδα COVID-19» είναι ένας χαρακτηριστικός συνδυασμός μαζικής μεσολάχνιας εναπόθεσης ινιδοειδούς και μαζικής μεσολαχνίτιδας.

Με απλά λόγια, φανταστείτε μια εικόνα όπου σε έναν περιορισμένο χώρο (πλακούντας) υπάρχουν «μπάζα» πεταμένα μέσα στους δρόμους όπου κυκλοφορεί το μητρικό αίμα. Η βλάβη αυτή επεκτείνεται σταδιακά και καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρο τον πλακούντα. Το αποτέλεσμα είναι “οι δρόμοι αυτοι” να μπλοκάρουν και το μητρικό αίμα δεν μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερο, παρεμποδίζετας έτσι την εμβρυομητρική ανταλλαγή, τη μεταφορά δηλ. οξυγόνου κι άλλων θρεπτικών ουσιών από τη μαμα στο έμβρυο. Έτσι, το έμβρυο ασφυκτιά και πεθαίνει μέσα στη μήτρα.

Ποιες έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση της επιπλοκής «πλακουντίτιδα COVID-19»;

Από τη μελέτη των 4 περιστατικών ενδομήτριου θανάτου με «πλακουντίτιδα COVID-19» που βρίσκονται ακόμα υπό διερεύνηση στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, προέκυψαν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, όπως:

Η ηλικία της κύησης κατά τον τοκετό ήταν 27, 35, 37 και 39,5 εβδομάδες αντίστοιχα, δηλαδή πρώιμο και όψιμο τρίτο τρίμηνο.
Οι 2 μητέρες είχαν συμπτωματική λοίμωξη με πυρετική κίνηση και μυαλγίες, ενώ οι άλλες 2 ήταν ασυμπτωματικές.
Το διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στη διαπίστωση της λοίμωξης της μητέρας και τη διαπίστωση του εμβρυϊκού θανάτου ήταν από 7 έως 15 ημέρες.
Οι 2 μητέρες με κύηση 35 και 37 εβδομάδων είχαν υποκείμενο νόσημα, αυτοάνοσο και διαβήτη, ενώ οι άλλες δύο, 27 και 39,5 εβδομάδων, δεν αναφέρουν γνωστό νόσημα και βρίσκονται υπό διερεύνηση.

Από τα στοιχεία αυτά δεν διακρίνεται προφανής σχέση του κινδύνου εμφάνισης αυτής της επιπλοκής με τη βαρύτητα νόσησης της εγκύου. Αντίθετα, υποκείμενα νοσήματα της εγκύου δείχνουν να αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση της σπάνιας σοβαρής «πλακουντίτιδας COVID-19» και αντίστοιχα τον κίνδυνο εμβρυϊκού θανάτου.

Με τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 παγκοσμίως, η επιστημονική κοινότητα είναι σε διαρκή εγρήγορση. Επιδημιολογικές μελέτες σε μεγάλο αριθμό COVID-19(+) κυήσεων συμβάλουν στη διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση της σπάνιας «πλακουντίτιδας COVID-19» σε σχέση με επιπλοκές της κύησης.