
Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα
Τι είναι το Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα;
Το υπερηχογράφημα είναι μία μη επεμβατική, απεικονιστική μέθοδος που επιτρέπει τον έλεγχο των εσωτερικών δομών και οργάνων του σώματος. Λειτουργεί στέλνοντας ηχητικά κύματα ιδιαίτερα υψηλής συχνότητας (πάνω από 20.000 Hz), πολύ υψηλότερα από αυτά που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο αυτί και τα οποία είναι απολύτως ασφαλή για τους ασθενείς.
Έτσι, η μέθοδος αυτή επιτρέπει ευκρινή έλεγχο της ανατομίας του σώματος χωρίς να επιβαρύνει με ακτινοβολία τον ασθενή.
Ποιες είναι οι πιο συχνές χρήσεις του υπερηχογραφήματος στη Μαιευτική και τη Γυναικολογία;
Οι συχνότερες χρήσεις του υπερηχογραφήματος στη Μαιευτική και τη Γυναικολογία είναι:
Εγκυμοσύνη. Οι υπέρηχοι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω του ότι δεν χρησιμοποιείται ακτινοβολία, θεωρούνται ως η «χρυσή» μέθοδος για την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης. Το υπερηχογράφημα επιβεβαιώνει αρχικά την παρουσία της εγκυμοσύνης μέχρι και μέσα σε μία περίπου εβδομάδα καθυστέρησης. Σε μεταγενέστερα στάδια χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με ειδικές εξετάσεις αίματος για να διαγνώσει ή να δώσει την πιθανότητα να παρουσιάζει το μωρό γενετικές ανωμαλίες – σύνδρομα (Αυχενική διαφάνεια) ή για να ελέγξει την ανατομική ακεραιότητα του μωρού και να διαγνώσει πιθανές ανατομικές ανωμαλίες (Β επιπέδου). Επίσης, ελέγχει εάν το μωρό αναπτύσσεται σωστά και με καλό ρυθμό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Doppler), την ποσότητα του αμνιακού υγρού, τη θέση του μωρού, τη θέση του πλακούντα, την πιθανότητα πρόωρου τοκετού μέσω του ελέγχου του μήκους του τραχήλου της μητέρας, κτλ. Όλες αυτές οι πληροφορίες χρησιμοποιούνται και αξιολογούνται ώστε να μπορούν να διασφαλίσουν την καλύτερη παρακολούθηση της εγκυμοσύνης και τον ασφαλέστερο τρόπο και χρόνο τοκετού του μωρού. Το υπερηχογράφημα μπορεί να αναγνωρίσει την εγκυμοσύνη μέσα στη μήτρα 17 ημέρες μετά την ωορρηξία.
Εξωμήτριος Κύηση. Ο υπέρηχος είναι η κύρια μέθοδος που παρέχει μαζί με εξετάσεις αίματος τη διάγνωση μιάς έκτοπης κύησης. Η έκτοπη ή εξωμήτριος κύηση είναι αυτή που μεγαλώνει έξω από τη μήτρα, συνήθως μέσα στις σάλπιγγες ή σε άλλες θέσεις μέσα στην κοιλιά.
Στα πλαίσια του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου. Το υπερηχογράφημα ελέγχει την καλή κατάσταση των έσω γεννητικών οργάνων και συμβάλλει στην εντόπιση και διάγνωση καταστάσεων ή παθήσεων που δεν έχουν προκαλέσει ακόμη συμπτώματα (κύστεις ωοθηκών, πολύποδες ενδομητρίου, ινομυώματα ή άλλες παθήσεις).
Για τη διερεύνηση γυναικολογικών προβλημάτων (πρόβληματα περιόδου, αιμορραγίες, πόνος στην πύελο, πόνος στην περίοδο ή την επαφή). Η εξέταση με υπερηχογράφημα είναι ο απλούστερος και πολλές φορές βασικότερος τρόπος διάγνωσης ή και αποκλεισμού γυναικολογικών παθήσεων, όπως τα ινομυώματα μήτρας, οι κύστεις ενδομητρίωσης, οι πολυκυστικές ωοθήκες, η αδενομύωση, οι κύστεις των ωοθηκών, οι πολύποδες ή η υπερπλασία του ενδομητρίου, ανατομικές ανωμαλίες ή όγκοι των έσω γεννητικών οργάνων, κτλ.
Για τη διερεύνηση προβλημάτων υπογονιμότητας και την παρακολούθηση θεραπειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Εκτός από τη διάγνωση καταστάσεων που μπορεί να επηρεάζουν τη γονιμότητα μίας γυναίκας, το υπερηχογράφημα είναι βασικός τρόπος αξιολόγησης της κατάστασης των ωοθηκών και των ωοθηκικών επαρκειών της γυναίκας, καθώς και της κατάστασης του ενδομητρίου, στο οποίο πραγματοποιείται η εμφύτευση των εμβρύων. Επίσης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παρακολούθησης οποιασδήποτε θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Σε επεμβατικές μεθόδους, όπως η αμνιοπαρακέντηση, η λήψη τροφοβλάστης, η συλλογή ωαρίων (ωοληψία), η εμβρυομεταφορά, η σπερματέγχυση, η υστεροσονογραφία (μέθοδος διάγνωσης πολυπόδων ή άλλων ανωμαλιών της κοιλότητας της μήτρας που πραγματοποιείται στο ιατρείο), κτλ.
Με ποιους τρόπους πραγματοποιείται ο γυναικολογικός υπέρηχος;
Ο γυναικολογικός υπέρηχος μπορεί να γίνει είτε διακοιλιακά, είτε διακολπικά.
Αν η γυναίκα έχει ξεκινήσει τις ερωτικές της επαφές προτιμάται ο διακολπικός υπέρηχος, λόγω μεγαλύτερης ευκρίνειας. Εξετάζεται το μέγεθος, το περίγραμμα, η υφή της μήτρας και το πάχος του ενδομητρίου, καθώς επίσης και το μέγεθος και η υφή των ωοθηκών. Κατά τη διάρκεια της κύησης, το υπερηχογράφημα γίνεται διακοιλιακά κατά κύριο λόγο, αλλά και διακολπικά (στο 1ο τρίμηνο και για τον έλεγχο του μήκους του τραχήλου).
Σε γυναίκες που δεν έχουν ξεκινήσει ερωτικές επαφές ή σε πολύ μεγάλου μεγέθους παθολογίες, το διακοιλιακό υπερηχογράφημα συνήθως προτιμάται.
Πόσο συχνά πρέπει να κάνω γυναικολογικό υπέρηχο;
Πρέπει να γίνεται μία φόρα τουλάχιστον τον χρόνο στα πλαίσια του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου, πάντα όμως σε συνδυασμό με τη γυναικολογική εξέταση. Αν στο μεσοδιάστημα των προληπτικών εξετάσεων παρουσιαστεί κάποιο γυναικολογικό πρόβλημα ή αν υπάρχει κάποια γνωστή γυναικολογική πάθηση υπό παρακολούθηση, τότε μπορεί να χρειαστεί να γίνουν περισσότερα υπερηχογραφήματα, με συχνότητα την οποία καθορίζει η φύση του εκάστοτε προβλήματος.
Στην εγκυμοσύνη, η παρακολούθηση ξεκινά από την 6η περίπου εβδομάδα και επαναλαμβάνεται κατά τη διάρκεια του 1ου τριμήνου προκειμένου να επιβεβαιωθεί η σωστή πρόοδος της εγκυμοσύνης.
Μεταξύ 11ης και 14ης εβδομάδας πραγματοποιείται η Αυχενική Διαφάνεια που σε συνδυασμό με ειδικές εξετάσεις αίματος δίνει την πιθανότητα να παρουσιάζει το μωρό κάποιες γενετικές ανωμαλίες ή σύνδρομα.
Το επόμενο σημαντικό υπερηχογράφημα, το υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου, πραγματοποιείται στην 20η – 22η εβδομάδα. Σ’ αυτό γίνεται λεπτομερής έλεγχος της ανατομίας του εμβρύου και ανιχνεύονται τυχόν ανωμαλίες του.
Μεταξύ 28ης και 34ης εβδομάδας γίνονται ένα ή δύο υπερηχογραφήματα ανάπτυξης του εμβρύου – Doppler, προκειμένου να ελεγχθούν το βάρος και ο ρυθμός της ανάπτυξης του εμβρύου, η θέση του εμβρύου, η ποσότητα του αμνιακού υγρού και η θέση και η κατάσταση του πλακούντα. Τέλος, οι υπέρηχοι χρησιμοποιούνται και κατά τη διάρκεια κάποιων επεμβατικών μεθόδων, όπως είναι η αμνιοπαρακέντηση και η λήψη τροφοβλάστης.
Η υπερηχογραφική παρακολούθηση γίνεται συχνότερη και εξατομικεύεται σε περιπτώσεις δίδυμων κυήσεων ή περιπτώσεων που η ανάπτυξη του μωρού δεν είναι ικανοποιητική.
Τι προετοιμασία χρειάζεται για το υπερηχογράφημα;
Το κολπικό υπερηχογράφημα δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία και μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου της γυναίκας. Το υπερηχογράφημα γίνεται με την ουροδόχο κύστη άδεια και επομένως θα σας ζητηθεί να ουρήσετε πριν από την εξέταση.
Αν λαμβάνετε κάποια φαρμακευτική αγωγή δεν χρειάζεται να τη διακόψετε πριν από την εξέταση.
Σε ποια φάση του κύκλου είναι καλύτερο να γίνεται το υπερηχογράφημα;
Το υπερηχογράφημα μπορεί να γίνει σε όλες τις φάσεις του κύκλου, ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου. Οι πληροφορίες που παίρνουμε με το υπερηχογράφημα είναι διαφορετικές ανάλογα με τη φάση του κύκλου και έτσι ο καλύτερος χρόνος για το υπερηχογράφημα θα καθοριστεί σε συνεννόηση με τον γιατρό σας.
Σε απλό γυναικολογικό έλεγχο ρουτίνας είναι προτιμότερο να γίνεται τουλάχιστον λίγες μέρες μετά το τέλος της περιόδου, γιατί στη φάση αυτή είναι καλύτερη η απεικόνιση του ενδομητρίου και των ωοθηκών.
Υπάρχουν κίνδυνοι κατά την εξέταση;
Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα δεν περιλαμβάνει τη χρήση κανενός είδους ακτινοβολίας, παρά μόνο ήχων υψηλής συχνότητας που δεν ενέχουν κανένα κίνδυνο για την υγεία.
Ο ενδοκολπικός πομποδέκτης καλύπτεται με ειδικό προστατευτικό κάλυμμα και καθαρίζεται με ειδικά αντισηπτικά, ενώ η χρήση του είναι ακίνδυνη για την εξεταζόμενη γυναίκα.
Σε μελέτες που έχουν γίνει, το 95-99% των γυναικών αναφέρουν ότι πρόκειται για μία ιδιαίτερα ανεκτή και ανώδυνη εξέταση.