Σύνδρομο Πολυκυστικής Ωοθήκης – Tο Σύνδρομο της “σύγχυσης”
Πολυκυστικές Ωοθήκες ή Σύνδρομο Πολυκυστικής Ωοθήκης;
Υπάρχει πολλές φορές μία σύγχυση στις γυναίκες γύρω από το τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες.
Το ίδιο το όνομά τους δημιουργεί μία σύγχυση, καθώς οι “κύστεις” στις πολυκυστικές ωοθήκες δεν είναι πραγματικές κύστεις, αλλά ωοθυλάκια, οι μικρές δηλαδή κυστούλες που περιέχουν τα ωάρια. Η διαφορά στην περίπτωση των πολυκυστικών ωοθηκών είναι ότι ο αριθμός αυτών των ωοθυλακίων είναι μεγαλύτερος απ’ ό,τι συνήθως, όπως μεγαλύτερο είναι συνήθως και το μέγεθος των πολυκυστικών ωοθηκών.
Μια δεύτερη σύγχυση υπάρχει μεταξύ των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΠΣ) και του Συνδρόμου Πολυκυστικής Ωοθήκης (ΣΠΟ).
Όπως αναφέρθηκε ο όρος “Πολυκυστικές Ωοθήκες” έχει να κάνει με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα.
Αντίθετα, Σύνδρομο Πολυκυστικής Ωοθήκης έχει μία γυναίκα όταν πληρεί δύο από τα τρία ακόλουθα κριτήρια και έχουν αποκλειστεί άλλα πιθανά αίτια.
Τα τρία αυτά κριτήρια είναι:
- η παρουσία πολυκυστικών ωοθηκών στο υπερηχογράφημα,
- διαταραχές ωορρηξίας που σχετίζονται με διαταραχές κύκλου (κύκλοι με μεγάλες διακυμάνσεις που διαρκούν συνήθως πάνω από 35 ημέρες), και
- αυξημένα ανδρογόνα, είτε κλινικά είτε σε εξετάσεις αίματος. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε κυρίως στο ΣΠΟ.
Πολλές γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες στο υπερηχογράφημα δεν έχουν καθόλου συμπτώματα. Γυναίκες με ΣΠΟ εμφανίζουν συχνά συμπτώματα που σχετίζονται με τα αυξημένα ανδρογόνα, όπως ακμή, αυξημένη τριχοφυία (ιδιαίτερα στο πρόσωπο, στήθος, πλάτη, κοιλιά, άκρα), αυξημένη λιπαρότητα στο δέρμα ή τα μαλλιά. Άλλα συμπτώματα είναι οι διαταραχές του κύκλου (αραιοί κύκλοι ή και πλήρης έλλειψη περιόδου χωρίς φάρμακα), υπογονιμότητα, παχυσαρκία.
Αίτια του Συνδρόμου Πολυκυστικής Ωοθήκης
Η αιτιολογία του ΣΠΟ είναι σε μεγάλο βαθμό γενετική.
Πρώτου βαθμού συγγενείς γυναίκων με ΣΠΟ εμφανίζουν και αυτές ΣΠΟ σε ποσοστό έως και 50%. Στην “ρίζα” του ΣΠΟ βρίσκονται ορμονικές διαταραχές που επηρρεάζουν τη λειτουργία των ωοθηκών. Συχνά, όμως, συνυπάρχουν και μεταβολικές διαταραχές, ειδικότερα αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και συνεπακόλουθα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα, καταστάσεις που συνυπάρχουν και στον τύπου 2 διαβήτη.
Συμπτώματα του Συνδρόμου Πολυκυστικής Ωοθήκης
Γυναίκες με ΣΠΟ εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν διαβήτη στην εγκυμοσύνη ή και μετέπειτα στη ζωή τους.
Είναι εμφανές πως υπάρχει μεγάλη ετερογένεια στην αιτιολογία του ΣΠΟ, όπως μεγάλη ετερογένεια υπάρχει και στην κλινική εκδήλωσή του.
Άλλες γυναίκες μπορεί να έχουν πολύ ήπια συμπτώματα και άλλες βαριές διαταραχές του αναπαραγωγικού και μεταβολικού προφίλ τους. Ακόμη και στην ίδια γυναίκα τα συμπτώματα μπορεί να αλάξουν με την πάροδο του χρόνου.
Γυναίκες χωρίς καθόλου συμπτώματα μπορεί αν πάρουν αρκετό βάρος να παρουσιάσουν σοβαρές διαταραχές του κύκλου τους, τριχοφυία, κτλ., και αντίστροφα γυναίκες με έντονα συμπτώματα να βελτιωθούν χάνοντας βάρος.
Γενικά η παρουσία παχυσαρκίας και αυξημένης ινσουλίνης στο αίμα σχετίζεται συνήθως με πιο σοβαρές εκδηλώσεις του συνδρόμου.
Θεραπεία του Συνδρόμου Πολυκυστικής Ωοθήκης
Δεν υπάρχει θεραπεία του ιδίου του ΣΠΟ. Η θεραπεία στοχεύει τα συμπτώματά του ΣΠΟ και για το λόγο αυτό είναι εντελώς εξατομικευμένη στις ανάγκες κάθε γυναίκας.
Έτσι, για την αντιμετώπιση της αυξημένης τριχοφυίας εκτός από τις φυσικές μέθοδοι αποτρίχωσης, όπως χρήση κεριού, ηλεκτρόλυση, φωτοθερμόλυση, laser υπάρχουν και φαρμακευτικές μέθοδοι, όπως η χρήση συγκεκριμένων αντισυλληπτικών με αντι-ανδρογονική δράση και πιοευνοϊκό προφίλ για τη θεραπεία της τριχοφυίας.
Συνήθως, θα χρειαστούν τουλάχιστον έξι με εννέα μήνες προτού αρχίσει να παρατηρείται βελτίωση με τη φαρμακευτική αγωγή.
Για τη θεραπεία της ακμής, πάλι, υπάρχουν αντίστοιχα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Εάν οι διαταραχές του κύκλου είναι το σύμπτωμα που απασχολεί περισσότερο τη γυναίκα, τότε η λήψη αντισυλληπτικών είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία. Πρέπει να τονίσουμε ότι η λήψη αντισυλληπτικού δεν είναι απαραίτητη, εάν η ίδια η γυναίκα δεν ενοχλείται από την έλλειψη σταθερής περιόδου. Στην περίπτωση αυτή όμως, εάν η γυναίκα δεν έχει περίοδο για πάνω από τρεις με τέσσερις μήνες θα πρέπει να λαμβάνει ολιγοήμερη ορμονική θεραπεία για να προκληθεί περίοδος, γιατί με την ανανέωση του ενδομητρίου μειώνεται ο κίνδυνος παθολογικής πάχυνσης του (υπερπλασία ενδομητρίου).
Στις γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη και έχουν διαταραχές του κύκλου και της ωορρηξίας τους, στόχος της θεραπείας είναι η πρόκληση ωορρηξίας είτε με λαπαροσκοπική χειρουργική στις ωοθήκες (ίσως με λιγότερο καλά αποτελέσματα) ή με φαρμακευτική αγωγή. Η τελευταία μπορεί να γίνει είτε με χάπια, είτε με ενέσιμες ορμόνες και παρακολούθηση του κύκλου με σειρά υπερηχογραφημάτων.
Τελευταία λύση είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση, η οποία όμως χρειάζεται αντιμετώπιση από έμπειρους γυναικολόγους αναπαραγωγής, λόγω του μεγαλύτερου κινδύνου συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών.
Η παράλληλη χρήση αντιδιαβητικών φαρμάκων (μετφορμίνη) που βελτιώνουν το μεταβολικό προφίλ των ασθενών, πολλές φορές βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής που δίνεται για πρόκληση ωορρηξίας ή στα πλαίσια της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Το Σύνδρομο Πολυκυστικής Ωοθήκης είναι μία κατάσταση με πολύ μεγάλη ετερογένεια. Η θεραπεία τουστοχεύει στην εξατομικευμένη αντιμετώπιση των αναγκών κάθε γυναίκας. Υπάρχει ποικιλία θεραπειών με σκοπό τη ρύθμιση του κύκλου, την πρόκληση ωορρηξίας και την αντιμετώπιση των συμπτώματων των αυξημένων ανδρογόνων.
Η αντιμετώπισή τους χρειάζεται συχνά τη συνεργασία πολλών ειδικοτήτων, όπως γυναικολόγων, ενδοκρινολόγων, δερματολόγων, διατροφολόγων, αισθητικών και άλλων.
Η αλλαγή, όμως, του τρόπου ζωής των γυναικών με την υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών και την άσκηση φαίνεται να είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες τόσο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ΣΠΟ όσο και για τη μακροπρόθεσμη υγεία τους.